ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ
ΠΕΡΙΟΧΕΣ
Η
Ελλάδα είναι μια μικρή σχετικά χώρα, με έκταση 132.000 km2,
η οποία όμως τοποθετείται
στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων (Ευρώπη, Ασία, Αφρική)
και γι’ αυτό το λόγο έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην επικοινωνία
και την εξέλιξη της ευρύτερης περιοχής.
Έχει πολύ μεγάλο μήκος ακτογραμμής (περίπου 16.000 km), πολυάριθμες
χερσονήσους και νησιά. Επίσης παρουσιάζει έντονο ορεινό ανάγλυφο,
με μεγάλη ποικιλία γεωλογικών σχηματισμών και πετρωμάτων. Όλα
αυτά τα χαρακτηριστικά δημιουργούν ένα απαράμιλλο φυσικό τοπίο,
με μοναδικές ιδιαιτερότητες από περιοχή σε περιοχή.
Επιπλέον,
στη χώρα μας συναντώνται
πολλοί και διαφορετικοί κλιματικοί τύποι (από τον ξηρό – ημιερημικό
της ΝΑ Κρήτης μέχρι τον ψυχρό – ηπειρωτικό της Ροδόπης), που
δημιουργούν ένα μεγάλο μωσαϊκό βλάστησης και συνεισφέρουν στην
απομόνωση ορισμένων βιοτόπων, που με τη σειρά τους δημιουργούν
ένα σχετικά μεγάλο αριθμό ενδημικών και σπάνιων ειδών φυτών
και ζώων.
Ταυτόχρονα, η παλαιογεωγραφική ιστορία του χώρου στον οποίο
εξελίχθηκε η Ελλάδα, σε συνδυασμό με τις μεταβολές του κλίματος
του πλανήτη και τις παγετώνιες περιόδους, είχαν ως αποτέλεσμα
τον εμπλουτισμό της χλωρίδας και της πανίδας της περιοχής. Επιπλέον,
πολλά είδη που είχαν ευρεία εξάπλωση στην Κεντρική και Βόρεια
Ευρώπη, παρέμειναν στη χώρα μας ως υπολειμματικά στοιχεία και
σήμερα θεωρούνται αρκετά σπάνια.
Γίνεται
αντιληπτό λοιπόν ότι η χώρα μας διαθέτει τεράστιο φυσικό πλούτο
και βρίσκεται στις πρώτες θέσεις στην Ευρώπη στον τομέα αυτό.
Δυστυχώς όμως το περιβάλλον στην Ελλάδα αντιμετωπίζει πολλαπλούς
κινδύνους υποβάθμισης, ακόμα και καταστροφής. Χαρακτηριστικό
είναι ότι οι ελληνικοί υγρότοποι έχουν καταστραφεί κατά τα 3/4,
ενώ το ποσοστό δάσωσης ανέρχεται μόλις σε 25% και είναι από
τα χαμηλότερα της Ευρωπαϊκής Μεσογείου!
Ο κίνδυνος εξαφάνισης του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας μας
οδήγησε στην ανακήρυξη κάποιων περιοχών, βιοτόπων, φυτών και
ζώων ως προστατευόμενα. Με εθνικούς νόμους και προεδρικά διατάγματα,
αλλά και με διεθνείς αποφάσεις, συμβάσεις και οδηγίες, ένα αρκετά
μεγάλο ποσοστό ειδών και εκτάσεων της χώρας μας προστατεύονται.
Ως προστατευόμενη περιοχή εννοούμε, σύμφωνα με τον ορισμό που
έχει δώσει η Διεθνής Ένωση για την Προστασία της Φύσης και των
Φυσικών Πόρων (IUCN):
«Μια χερσαία και/ή θαλάσσια έκταση, αφιερωμένη στην προστασία
και διατήρηση της βιολογικής ποικιλότητας και των φυσικών και
συναφών πολιτιστικών πόρων, η οποία υπόκειται σε διαχείριση
με νομικά μέσα ή άλλους αποτελεσματικούς τρόπους».
Στη χώρα μας ιδρύθηκαν διάφορες κατηγορίες προστατευόμενων περιοχών,
οι περισσότερες από τις οποίες έχουν ενταχθεί σε ένα Ευρωπαϊκό
Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών, το Δίκτυο NATURA 2000.
Το δίκτυο αυτό βασίζεται σε δύο Κοινοτικές Οδηγίες, την 92/43/ΕΟΚ για την προστασία των οικοτόπων και την 79/409/ΕΟΚ για τα πουλιά.
Η Οδηγία των οικοτόπων, όπως είναι γνωστή, στοχεύει στην προστασία
συγκεκριμένων ενδιαιτημάτων, αλλά και ειδών χλωρίδας και πανίδας
που έχουν αξιολογηθεί ως σημαντικά σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Βασικό
όργανο για την επίτευξη αυτού του σκοπού αποτελεί η δημιουργία
ενός δικτύου προστατευμένων περιοχών (sites). Το δίκτυο αυτό
θα τεθεί κάτω από ειδικό καθεστώς διαχείρισης, το οποίο θα καθορίσει
κάθε χώρα μέλος λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητές της. 
Για την Ελλάδα όμως, τα παραρτήματα της Οδηγίας με τους τύπους
φυσικών οικοτόπων και ειδών φυτών και ζώων κοινοτικού ενδιαφέροντος,
δεν ανταποκρίνονται στη μεγάλη βιοποικιλότητα της χώρας. Σημαντικός
αριθμός τύπων οικοτόπων και ακόμη σημαντικότερος αριθμός ενδημικών
και κινδυνευόντων ειδών φυτών και ζώων, δεν έχουν περιληφθεί
στα προαναφερθέντα παραρτήματα.
Σήμερα
έχουν οριστεί 234 περιοχές NATURA 2000 σε όλη την χώρα, οι οποίες
καλύπτουν συνολικά 18% της χερσαίας επιφάνειας της Ελλάδας δηλαδή
περίπου 2.360.000 εκτάρια, χωρίς να περιλαμβάνονται οι αμιγώς
θαλάσσιες περιοχές.
Η Πάρνηθα έχει ενταχθεί στο δίκτυο
NATURA 2000, αποτελεί σημαντική περιοχή για
τα πουλιά (SPA) και έχει ανακηρυχθεί τοπίο ιδιαίτερου φυσικού
κάλλους (25638/1269 απ. Υπ. Γεωργίας). Μία ανάλυση των προστατευόμενων
περιοχών της χώρας πραγματοποιείται στις επόμενες σελίδες.
