ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΕΙΔΗ
Η
ελληνική χλωρίδα είναι γνωστό ότι είναι από τις πλουσιότερες
στην Ευρώπη. Όμως το ενδιαφέρον της δεν είναι μόνο ο μεγάλος
αριθμός των ειδών της, αλλά το γεγονός ότι πολλά από αυτά αναπτύσσονται
αποκλειστικά στη χώρα μας, εξαπλώνονται σε μικρές ή μεγαλύτερες
περιοχές της και ονομάζονται ενδημικά.
Ο
όρος ενδημικό είναι τελείως σχετικός. Γενικά, όταν λέμε ότι
ένα είδος φυτού ή ζώου είναι ενδημικό σε μια περιοχή, εννοούμε
ότι υπάρχει μόνο στην περιοχή αυτή και πουθενά αλλού. Τα ενδημικά
είναι μια σημαντική κατηγορία ειδών, επειδή απαντώνται αποκλειστικά
σε μία περιορισμένη περιοχή και μας δίνουν πληροφορίες για το
παρελθόν και τους ιδιαίτερους οικολογικούς παράγοντες αυτής.
Η μελέτη των ενδημικών φυτών ιδιαίτερα είναι πολύ ενδιαφέρουσα,
καθώς είναι οργανισμοί οι οποίοι ως επί το πλείστον φυτρώνουν
σε απόκρημνες σχισμές βράχων, σε πολύ λίγο χώμα και συνήθως
χωρίς καμία προστασία απέναντι στον αέρα και τις ακραίες καιρικές
συνθήκες. Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο πώς αρκετά από αυτά
τα φυτά κατορθώνουν και επιζούν σε τόσο αφιλόξενα περιβάλλοντα
και αξιοπερίεργο, για ποιο λόγο διαλέγουν να ζήσουν εκεί.
Στην
Πάρνηθα από τα 1.100 περίπου είδη φυτών που έχουν καταγραφεί,
92 είναι ελληνικά ενδημικά και 42 είναι Βαλκανικά ενδημικά (Απλαδά,
2003). Από τα 92 ελληνικά ενδημικά, άλλα από αυτά εξαπλώνονται
μόνο στην Αττική, άλλα μόνο στη Στερεά Ελλάδα, άλλα στη Νότια
Ελλάδα κ.ο.κ. Τα περισσότερα ανήκουν στην κατηγορία εκείνων
που έχουν ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα (π.χ. Κεφαλληνιακή ελάτη
– Abies cephalonica). Δύο είδη είναι αποκλειστικά ενδημικά
της Πάρνηθας, δηλαδή δεν απαντώνται σε κανένα άλλο μέρος της
γης: η καμπανούλα (Campanula celsii ssp. parnesia)
και το αγριογαρύφαλλο της Πάρνηθας (Silene oligantha ssp.
parnesia).
Η
καμπανούλα φύεται πάνω στον ασβεστόλιθο και σχηματίζει πολύ
όμορφους μοβ τάπητες πάνω στις πέτρες στο τέλος της άνοιξης.
Το αγριογαρύφαλλο της Πάρνηθας ανθίζει λίγο αργότερα, μέσα με
τέλη Ιουνίου και προτιμά επίσης τον ασβεστόλιθο. Όταν επισκέπτεστε
την Πάρνηθα, ρίξτε μια προσεκτική ματιά στα βράχια που ορθώνονται
αριστερά και δεξιά του δρόμου. Θα δείτε πολύ ενδιαφέρουσες μορφές
ζωής! Όμως, οφείλετε να είστε προσεκτικοί και να μην ξεριζώνετε
ούτε να κόβετε φυτά, καθώς πολλά από αυτά είναι σπάνια και απειλούμενα
και προστατεύονται από το κράτος αλλά και από διεθνείς νόμους
και συμβάσεις. Ας φερθούμε στη φύση με σεβασμό, όπως της αξίζει.
Το
Δασαρχείο Πάρνηθας εξέδωσε το 2005 ένα βιβλίο οδηγό για τα σπάνια
και ενδημικά είδη φυτών του Εθνικού Δρυμού, το οποίο απευθύνεται
τόσο σε ειδικούς επιστήμονες, όσο και στο ευρύ κοινό (Απλαδά
Ε., 2005: «ΣΠΑΝΙΑ ΚΑΙ ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΦΥΤΑ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΠΑΡΝΗΘΑΣ»,
Δασαρχείο Πάρνηθας, Αχαρνές. ISBN: 960-88921-0-4). Το βιβλίο
διατίθεται δωρεάν από το Δασαρχείο Πάρνηθας.
